Na chwałę

Znajomi dzisiaj mi przynieśli
zamiast pół litra - kilka książek;
Że to jest dzisiaj dzień poezji,
Że to się przecież jakoś wiąże.
Nie było wódki, kawy, gwaru,
Szybko się z nimi pożegnałem
I otworzywszy z pięć browarów,
czytam te wiersze - wolne, białe.
I odnajduję takie treści,
i takie mnóstwo rozkołysań,
że jakby świat się we mnie zmieścił
i  Najwyższego głos usłyszał.
Wybaczcie zatem przyjaciele,
żem niegościnny był cokolwiek,
Lecz powiem to bez ceregieli:
Więcej się o was z wierszy dowiem.
Dowiem, polubię, znienawidzę,
lecz się ucieszę. Że was widzę.

In posse

 
Do wolnej myśli przypełza niepokój,
Pnie się wątpliwość wzorem powojnika,
Z ksiąg wyczytanych coraz więcej mroku,
Prawda w obrońcach, prawda w napastnikach.

Mówili: Jesteś – obracając ściany
W przewidywanym jedynie kierunku,
A w dekoracjach misternie dobranych,
Pysznił się w złoto oprawny karbunkuł.

Mówili: Nie ma – pustosząc blask nawy,
Ubrani w troskę o nowe umysły:
Z przesądów ma być światopogląd sprany,
Gdy się fundament buduje lat przyszłych.

Ja nic nie mówię. Ni za tych, ni za tych,
Powojnik kwitnie. Widzę tylko kwiaty.

Na początku tego tomu Anna Maria Musz opowiedziała celnie wszystkie przymioty poezji Jana Stanisław Kiczora. Czuję się więc zwolniony od kolejnych krytycznoliterackich komentarzy i raczej kusi mnie refleksja emocjonalna.

…ach, jakie to piękne wiersze… Jakie piękne! Kiczor nie przejął się epoką galopującej awangardy ani jazgotem nowych dykcji. Wybrał postawę kilku mistrzów z okresu międzywojennego (jak na przykład Leopold Staff), którzy nie dali zapędzić się w kozi róg ekspansywnej wówczas sile wiersza białego, odrzucającego sylabotonizm i inne tradycyjne kanony. Postrzegam w tym także coś z tradycji Asnyka, który nie chciał być „nowoczesny”. Trzeba przyznać, że tkwi w takiej postawie niemała doza odwagi i imponującego wyboru. Postawa niemal manifestacyjna. W tym zbiorze znajdujemy zresztą garść wierszy nierymowanych, współcześnie jakby manifestujących, że poeta pisać i takie potrafi.

Siła Jana Stanisława polega tedy na jego „konserwatyzmie”. Dzisiaj już mało kto potrafi poloneza wodzić, lecz on czyni to jakby wciąż był na „balu w operze”. Ma genialne ucho do rymu i rytmu. Jest to niezbędna zaleta warsztatowa, którą szkoda byłoby – akurat w tym przypadku – wstydliwie skrywać. Poeta zdecydował się na przekształcenia „słabości” w siłę. I, moim zdaniem, dokonał właściwego wyboru, który odróżnia go od współczesnej „poezji stadnej”.

Sama uroda tych wierszy, ich klimat, aura, nastrojowość i niewątpliwa inteligencja bronią bez wysiłku „konserwatyzmu” Kiczora. Ale mamy tu do czynienia jeszcze dodatkowo z czymś ważnym – otóż te wiersze są pięknym „traktatem egzystencjalnym”, ich „mądrość życiowa”, ich wmyślanie się w czułe relacje interpersonalne, w nastroje „żywota lirycznego”, w aksjologiczne przeżywanie świata i losu… – to wszystko daje się tutaj przekuć na wartość intelektualną. W tym „pięknym mówieniu” jest i piękny przekaz pięknego żywota. Toteż niech Was nie kusi wyłącznie estetyzm tej poezji; czytajcie ją także jako ważne przesłanie – bo ono tu jest!

                                                                                                               Leszek Żuliński